Kiến trúc Brutalism biểu tượng cho thiết kế hình khối độc lạ

Với những hình khối thô ráp, chất liệu bê tông mộc mạc và cấu trúc lộ thiên, Brutalism đã tạo ra một diện mạo mang dấu ấn riêng biệt cho kiến trúc, cuốn hút người nhìn bởi một cảm giác tuy "thô" nhưng cực kì ấn tượng.

Kiến trúc Brutalism biểu tượng cho thiết kế hình khối độc lạ

Dù thường bị chỉ trích vì vẻ ngoài cứng nhắc và thiếu sự tinh tế, Brutalism vẫn được nhiều người đánh giá cao vì sự dũng cảm trong việc thể hiện tính chân thực và sự đổi mới trong thiết kế. Những công trình Brutalist không chỉ là những biểu hiện mạnh mẽ của thời đại mà còn phản ánh những quan điểm sâu sắc về vật liệu và hình thức trong kiến trúc. Vậy kiến trúc Brutalism có những đặc điểm gì lôi cuốn đến vậy ? Xem ngay | Working.vn

1. Giới thiệu kiến trúc Brutalism

Kiến trúc Brutalism (hay còn gọi là kiến trúc tàn bạo) là một phong cách kiến trúc nổi lên vào những năm 1950, đặc trưng bởi sự đơn giản, thô mộc và tập trung vào các yếu tố cấu trúc. Tên gọi "Brutalism" bắt nguồn từ từ "béton brut" trong tiếng Pháp, có nghĩa là "bê tông thô

Nguồn gốc và phát triển

Kiến trúc Brutalism với những hình khối mạnh mẽ

• Gốc rễ từ Chủ nghĩa Hiện đại: Brutalism được xem như là một nhánh phát triển từ phong trào kiến trúc hiện đại. Các kiến trúc sư hiện đại như Le Corbusier đã đặt nền móng cho Brutalism bằng việc sử dụng bê tông cốt thép và hình khối đơn giản.
• Sau thế chiến II: Phong trào này thực sự nở rộ ở Anh và một số nước châu Âu sau Thế chiến II. Khi các thành phố bị tàn phá nặng nề, nhu cầu xây dựng lại là rất lớn. Brutalism với ưu điểm về chi phí và tốc độ xây dựng đã trở thành một giải pháp hấp dẫn.
• Alison và Peter Smithson: Hai kiến trúc sư người Anh, Alison và Peter Smithson, được coi là những người tiên phong của Brutalism. Họ đã định hình và phát triển phong cách này thông qua các công trình của mình.
• Phổ biến và suy thoái: Brutalism đạt đỉnh cao vào những năm 1960 và 1970. Tuy nhiên, đến những năm 1980, phong cách này bắt đầu bị chỉ trích vì vẻ ngoài thô ráp và cảm giác lạnh lẽo.

2. Tại sao gọi kiến trúc Brutalism là chủ nghĩa thô bạo ?

Cái tên "Brutalism" trong kiến trúc có thể gây nhầm lẫn vì nó gợi ý về sự "thô bạo" hay "hung hăng" trong thiết kế. Tuy nhiên, tên gọi này không hoàn toàn phản ánh tính chất của phong cách kiến trúc này mà được xuất phát từ các yếu tố sau:

2.1 Nguồn gốc từ ngôn ngữ Pháp

Từ "Brut": Từ "Brutalism" bắt nguồn từ từ "brut" trong tiếng Pháp, có nghĩa là "thô" hoặc "thô ráp". Từ này không liên quan đến nghĩa "brutal" trong tiếng Anh, nghĩa là "tàn bạo" hay "hung ác". Trong ngữ cảnh kiến trúc, "brut" chỉ sự thô ráp và chưa được xử lý của vật liệu xây dựng.

2. 2 Vật liệu và kết cấu thô ráp

Bê tông là vật liệu chủ yếu trong kiến trúc Brutalism

• Bê tông thô: Kiến trúc Brutalism sử dụng bê tông thô, gạch thô, đá tự nhiên,... những vật liệu có bề mặt thô ráp, không qua xử lý. Điều này tạo cảm giác mạnh mẽ, gần gũi với tự nhiên nhưng cũng dễ bị hiểu nhầm là thô sơ, thô bạo.
  
• Kết cấu hiển lộ: Các yếu tố cấu trúc như cột, dầm và hệ thống hỗ trợ thường được lộ ra ngoài mà không được che giấu hoặc trang trí. Việc này phản ánh sự trung thực trong cách thể hiện cấu trúc, không cố gắng làm cho nó trở nên tinh tế hay trang nhã.

2.3 Thiết kế hình khối cứng cáp

Hình khối cứng cáp: Các công trình Brutalist thường có hình khối lớn, đơn giản và mạnh mẽ. Thiết kế không có nhiều chi tiết trang trí, mà thay vào đó tập trung vào cấu trúc cơ bản và chức năng. Cảm giác mạnh mẽ và nặng nề này có thể được cảm nhận như là "thô bạo".

2.4 Trung thực về vật liệu và kết cấu

Kiến trúc Brutalism nổi bật với tính chân thực về vật liệu và kết cấu

Brutalism thường nhấn mạnh sự trung thực trong thiết kế, nghĩa là các yếu tố cấu trúc không được che đậy mà được trình bày công khai. Điều này có thể tạo ra một cảm giác mạnh mẽ và không khoan nhượng, đôi khi được cảm nhận như là "thô bạo".

2.5 Ảnh hưởng văn hóa và phê bình

Tranh cãi và phê bình: Brutalism là phong cách kiến trúc gây tranh cãi. Một số người cảm thấy rằng nó có vẻ ngoài quá nặng nề hoặc không thân thiện, điều này dẫn đến việc gọi nó là "thô bạo" trong ý nghĩa tiêu cực. Sự phân cực trong ý kiến về phong cách này đã góp phần vào cách gọi tên của nó.

Tóm lại, việc gọi kiến trúc Brutalism là "chủ nghĩa thô bạo" là do sự hiểu lầm về tên gọi và một số đặc điểm bề ngoài của nó. Thực tế, Brutalism là một phong cách có sự kết hợp hài hòa giữa sự mạnh mẽ, đơn giản và chân thật. Nó là một phong cách kiến trúc độc đáo, mang đến một cái nhìn mới về kiến trúc và không gian sống.

3. Những điểm đáng chú ý của kiến trúc Brutalism

Kiến trúc Brutalism đặc trưng bởi sự đơn giản, thô mộc

• Vật liệu thô mộc: Bê tông, gạch, đá là những "ngôi sao" chính trong thế giới Brutalism. Chúng được để lộ ra ngoài, không qua xử lý, tạo nên vẻ đẹp tự nhiên, chân thật.
• Hình khối đơn giản: Các công trình Brutalism thường có hình khối mạnh mẽ, rõ ràng, không quá cầu kỳ trong chi tiết. Điều này tạo nên cảm giác vững chắc và bền vững.
• Ưu tiên cấu trúc: Các yếu tố cấu trúc như cột, dầm, sàn được phô bày một cách rõ ràng, trở thành một phần quan trọng của thiết kế.
  
• Tính công năng cao: Kiến trúc Brutalism đặt nặng yếu tố công năng sử dụng, các không gian được tổ chức một cách hợp lý và hiệu quả.
• Sự tương phản mạnh mẽ: Sự kết hợp giữa các khối bê tông lớn và các khoảng không mở tạo ra những hiệu ứng thị giác ấn tượng, đầy đối lập.

4. Tại sao kiến trúc Brutalism lại thu hút ?

4.1 Sự trung thực và chân thực

• Hiển lộ cấu trúc: Brutalism nổi bật với việc để lộ các yếu tố cấu trúc của công trình, như cột, dầm và hệ thống hỗ trợ. Điều này thể hiện sự trung thực trong thiết kế và cách xây dựng, khiến công trình trở nên minh bạch và đáng tin cậy về mặt kỹ thuật.
• Chất liệu thô: Việc sử dụng bê tông không được xử lý mịn mà để nguyên chất mang lại một vẻ đẹp thô ráp, chân thực, và không được làm giả tạo. Điều này thường thu hút những người đánh giá cao sự trung thực và sự đơn giản.

4.2 Thiết kế đơn giản và mạnh mẽ

Kiến trúc Brutalism thiết kế đơn giản nhưng độc đáo

• Hình khối mạnh mẽ: Thiết kế đơn giản và hình khối mạnh mẽ của Brutalism tạo ra một cảm giác vững chắc và mạnh mẽ. Các công trình Brutalist thường có quy mô lớn và mang lại ấn tượng mạnh mẽ nhờ vào hình thức đơn giản nhưng nổi bật.
• Độc đáo và khác biệt: Brutalism mang lại một phong cách rất khác biệt so với các phong cách kiến trúc truyền thống và hiện đại khác. Điều này có thể làm cho nó trở nên đặc biệt và thu hút đối với những người yêu thích sự độc đáo.

4.3 Tính chức năng và thực dụng

• Tập trung vào chức năng: Brutalism thường ưu tiên chức năng và tiện ích hơn là yếu tố trang trí. Điều này có thể thu hút những người đánh giá cao tính thực dụng và sự chú trọng vào công năng thực tế của công trình.
• Không gian đa năng: Các công trình Brutalist thường được thiết kế để phục vụ nhiều mục đích và chức năng khác nhau, làm cho chúng rất phù hợp cho các môi trường công cộng và tổ chức.

4. 4 Ảnh hưởng văn hóa và lịch sử

Brutalism để lại những dấu ấn sâu sắc trong văn hóa và lịch sử kiến trúc

• Di sản kiến trúc: Chủ nghĩa tàn bạo
• Sự tái đánh giá: Gần đây, có sự quan tâm ngày càng tăng đối với kiến trúc Brutalism, với nhiều người tìm thấy vẻ đẹp và giá trị trong các công trình bị lãng quên hoặc bị chỉ trích trước đây.
  

4.5 Tính đổi mới và tương lai

Khám phá và sáng tạo: Brutalism thường đi đầu trong việc thử nghiệm các vật liệu mới và cách tiếp cận sáng tạo trong thiết kế. Sự đổi mới trong phong cách và cách sử dụng vật liệu có thể thu hút những người yêu thích sự sáng tạo và đổi mới trong kiến trúc.

4.6 Gợi nhớ và ấn tượng

Tạo dựng ký ức: Các công trình Brutalist thường có khả năng tạo ra ấn tượng mạnh mẽ và dễ nhớ nhờ vào thiết kế mạnh mẽ và độc đáo của chúng. Điều này có thể làm cho chúng trở thành các điểm nhấn đáng chú ý trong cảnh quan đô thị.

5. Những ví dụ nổi tiếng về kiến trúc Brutalism

5.1 Tòa nhà Geisel Library, La Jolla, California, Mỹ

Kiến trúc Brutalism độc đáo với Tòa nhà Geisel Library, La Jolla, California, Mỹ

Được thiết kế bởi kiến trúc sư William L. Pereira, thư viện Geisel nổi bật với hình dáng độc đáo giống như một chiếc mũ Tòa nhà được bao phủ bởi những tấm bê tông lớn, tạo nên một vẻ ngoài mạnh mẽ và góc cạnh đặc trưng của phong cách Brutalism.

Thư viện Geisel không chỉ là một nơi để đọc sách, mà còn là một điểm đến du lịch hấp dẫn. Nhiều người đến đây để chiêm ngưỡng kiến trúc độc đáo, chụp ảnh lưu niệm và tận hưởng không gian yên tĩnh.

5.2 Tòa nhà Habitat 67, Montreal, Canada

Kiến trúc Brutalism mạnh mẽ với Tòa nhà Habitat 67, Montreal, Canada

Tòa nhà Habitat 67 ở Montreal, Canada, là một trong những công trình kiến trúc nổi bật nhất của thế kỷ 20, được thiết kế bởi kiến trúc sư nổi tiếng Moshe Safdie. Đây là một ví dụ điển hình của phong cách kiến trúc Brutalism hiện đại và đã trở thành biểu tượng của sáng tạo và đổi mới trong thiết kế đô thị.

Tòa nhà bao gồm 354 đơn vị cư trú được lắp ghép từ các khối bê tông hình lục giác và khối lập phương. Các khối này được xếp chồng lên nhau theo cách không đồng đều, tạo ra các khu vực vườn và ban công độc đáo cho mỗi căn hộ. Việc ứng dụng các khối hình học, tòa nhà đã tạo ra một môi trường sống phong phú và hấp dẫn, đồng thời làm nổi bật khả năng của kiến trúc Brutalism hiện đại trong việc giải quyết các thách thức đô thị.

5.3 Tòa nhà Unité d'Habitation, Marseille, Pháp

Kiến trúc Brutalism nổi bật với Tòa nhà Unité d'Habitation tại Marseille, Pháp

Tòa nhà Unité d'Habitation tại Marseille, Pháp, là một trong những công trình kiến trúc quan trọng và nổi bật của Le Corbusier, một trong những kiến trúc sư vĩ đại nhất của thế kỷ 20. Đây là một ví dụ điển hình của phong cách kiến trúc Brutalism.và có ảnh hưởng lớn đến thiết kế nhà ở hiện đại.

Unité d'Habitation được xây dựng chủ yếu bằng bê tông cốt thép có hình khối chữ nhật dài, với các tầng được xếp chồng lên nhau. Thiết kế này tạo cảm giác chắc chắn và bền vững.

Unité d'Habitation được thiết kế để cung cấp tất cả các tiện nghi cần thiết cho cuộc sống hàng ngày của cư dân, từ nhà ở, cửa hàng, trường học cho đến các không gian cộng đồng. Tòa nhà này là một minh chứng cho tầm nhìn của Le Corbusier về một môi trường sống lý tưởng, nơi con người có thể sống hòa hợp với nhau và với thiên nhiên.

Unité d'Habitation được thiết kế để cung cấp tất cả các tiện nghi cần thiết cho cuộc sống hàng ngày của cư dân, từ nhà ở, cửa hàng, trường học cho đến các không gian cộng đồng. Tòa nhà này là một minh chứng cho tầm nhìn của Le Corbusier về một môi trường sống lý tưởng, nơi con người có thể sống hòa hợp với nhau và với thiên nhiên.

Kiến trúc Brutalism, với sự sử dụng bê tông thô và các hình khối mạnh mẽ, phản ánh một cách tiếp cận chân thực và chức năng trong thiết kế. Mặc dù nó có thể không được yêu thích bởi tất cả mọi người do vẻ ngoài thô ráp và không trang trí, nhưng Brutalism vẫn là một phần quan trọng của lịch sử kiến trúc và tiếp tục có ảnh hưởng trong việc thiết kế các công trình công cộng và nhà ở.

Nguyễn Vy