Nổi tiếng với sự lộng lẫy, hoa mỹ, kịch tính và tràn đầy cảm xúc, Baroque đã tạo nên những công trình kiến trúc để lại dấu ấn sâu sắc trong nền văn hóa kiến trúc ở các nước Châu Âu cũng như trên toàn Thế Giới.
Nằm trong trang sử vàng của kiến trúc Châu Âu, Baroque được biết tới với lối kiến trúc vô cùng hoành tráng, linh hoạt và đầy sức sống. Kiến trúc Baroque xuất hiện như một phản ứng đối lập với sự đơn giản, thanh tao của kiến trúc Phục Hưng, thể hiện niềm tin vào quyền lực của Giáo Hội Công Giáo La Mã và sự phô trương sức mạnh của các vị vua chúa. Vậy kiến trúc Baroque là gì ? kiến trúc Baroque đặc biệt như thế nào ? để khám phá chi tiết hơn xem ngay | Working.vn
1. Kiến trúc Baroque là gì ?
Kiến trúc Baroque là phong cách xây dựng của thời kỳ Baroque của Ý vào cuối thế kỷ 17. Kiến trúc này bị ảnh hưởng ngôn ngữ thiết kế của kiến trúc Phục Hưng, được thiết kế sáng tạo theo phong cách mới thể hiện được cá tính mạnh mẽ, quyền lực nhưng đầy tính lãng mạn.
Ở thời kỳ này kiến trúc Baroque mang tính chất hùng mạnh, trang nghiêm và là ấn tượng về nghệ thuật để thể hiện quyền lực của nhà thờ và chế độ phong kiến. Phong cách này mang đến sự mới lạ về mặt hình ảnh, ánh sáng với cường độ mạnh hơn những phong cách khác thời bấy giờ.
Lối kiến trúc này sử dụng những chi tiết cầu kì, chăm chú vào từng chi tiết nhỏ. Mỗi chi tiết đều toát lên những vẻ đẹp của sự quyền quý, xa hoa, lộng lẫy, trang nghiêm. Điểm đặc biệt của phong cách này là tập trung vào hiệu ứng ảo ảnh đối lập, giúp cho các thiết kế có chiều sâu hơn.
2. Lịch sử ra đời kiến trúc Baroque
Được hình thành tại Ý vào cuối thế kỷ 16. Vào thời này, phong cách kiến trúc Baroque được sử dụng phổ biến để thể hiện sự uy quyền cho nhà thờ Công Giáo La Mã. Nó được đặc trưng bởi những khám phá mới về hình dáng, ánh sáng và bóng râm, mức độ kịch tính. Trong kỷ nguyên Baroque, kiến trúc trở nên phức tạp và cầu kỳ hơn. Nghệ thuật kiến trúc Baroque đi ngược lại với lối nghệ thuật kiến trúc thời Phục Hưng cứng nhắc vốn thừa hưởng từ Hy Lạp cổ đại và La Mã cổ đại.
Từ “Baroque” có nguồn gốc từ tiếng Bồ Đào Nha là “Barroco”, tiếng Tây Ban Nha là “Barrueco” nghĩa là những viên ngọc phát ra ánh hào quang có hình thù kì dị không theo bất kỳ quy luật nào “hầu như không có tỷ lệ chuẩn trong thiết kế mà sẽ lấy theo cảm hứng của các kiến trúc sư”. Vì thế phong cách Baroque khiến cho người ta khó mà nắm bắt cụ thể những định luật cũng như phương hướng phát triển.
Sau khi phát triển ở Ý, kiến trúc Baroque lan sang các nước khác ở Châu Âu, bao gồm Pháp, Đức, Áo, Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha. Mỗi quốc gia đều đưa văn hóa bản địa sự đổi mới của riêng mình vào phong cách Baroque, tạo nên sự đa dạng khác biệt, có dấu ấn đặc trưng cho mỗi nền văn hóa.
3. Ý nghĩa lịch sử của kiến trúc Baroque
3.1 Thể hiện sức mạnh của Giáo hội Công Giáo La Mã
Sau cuộc cải cách tin lành, Giáo Hội Công giáo La Mã cần khẳng định lại vị thế và quyền lực của mình. Kiến trúc Baroque với sự lộng lẫy, tráng lệ đã trở thành công cụ đắc lực để Giáo Hội thể hiện sức mạnh và sự kiên định của mình. Những công trình kiến trúc Baroque nguy nga, tráng lệ như nhà thờ St. Peter ở Rome hay nhà thờ San Lorenzo ở Madrid là minh chứng rõ ràng cho sức ảnh hưởng to lớn của Giáo Hội trong thời kỳ này.
3.2 Phản ánh thanh thế quyền lực của các vị vua chúa
Trong thời kỳ Baroque, các vị vua chúa luôn muốn thể hiện sự giàu có và quyền lực của mình. Kiến trúc Baroque với những công trình nguy nga, tráng lệ đã đáp ứng được nhu cầu này. Những cung điện lộng lẫy như: Cung điện Versailles ở Pháp, cung điện Schonbrunn thuộc thủ đô Vienna, nước Áo. Cả Versailles và Schonbrunn đều có các đặc điểm kiến trúc Baroque như các chi tiết phức tạp, những vòng cung cong và các điêu khắc nghệ thuật hoành tráng. Những công trình này không chỉ là nơi sinh hoạt của các vị vua mà còn là biểu tượng của quyền lực và sự giàu có của triều đại hoàng gia trong thời kỳ Baroque.
3.3 Đánh dấu sự phát triển của nghệ thuật kiến trúc
Kiến trúc Baroque đã mang đến một luồng gió mới cho nghệ thuật kiến trúc thế giới. Với những sáng tạo độc đáo và táo bạo, Baroque đã phá vỡ những quy tắc truyền thống và mở ra một hướng đi mới cho kiến trúc sau này. Ảnh hưởng của Baroque có thể được nhìn thấy trong nhiều phong cách kiến trúc sau này như: Rococo, Tân cổ điển và thậm chí là kiến trúc hiện đại.
4. Đặc điểm của kiến trúc Baroque
4.1 Mái vòm và các hoạ tiết có hình thù hình Ova đặc trưng
Kiến trúc Baroque với mái vòm hoạ tiết hình Ova
Mái vòm thường được đặt ở trung tâm của tòa nhà. Cửa sổ được xây thành mái vòm và được chiếu sáng để làm nổi bật các đặc điểm kiến trúc.
Các cửa sổ nhỏ có hình chữ nhật và cửa sổ lớn cũng được thiết kế với những hình oval đặc trưng. Chúng xuất hiện tại mọi nơi từ những chi tiết đơn giản đến phức tạp, uốn lượn trong các góc nhỏ khuất trên cao.4.2 Tác phẩm điêu khắc mạ vàng bên trong và bên ngoài
Tượng được làm từ thạch cao hoặc đá cẩm thạch và có màu sắc và kết cấu có độ tương phản cao.
4.3 Chú trọng đến ánh sáng tạo độ tương phản mạnh mẽ
Kiến trúc Baroque chú trọng đến ánh sáng và tạo độ tương phản mạnh mẽ để tạo ra hiệu ứng gợi cảm, nổi bật và tăng thêm tính sắc nét cho các chi tiết kiến trúc. Đây là những yếu tố thiết yếu trong kiến trúc Baroque để tạo ra sự rực rỡ, phức tạp và nổi bật cho các công trình. Chúng tạo ra một không gian độc đáo, nổi bật và sáng trong đối lập với bầu không gian tối và u ám của phong cách trước đó.
4.4 Họa tiết và trang trí cầu kỳ
Các chi tiết rất cầu kỳ, càng làm tăng thêm vẻ xa hoa, thiêng liêng cho không gian. Các họa tiết bao gồm: Hình người, động vật và hoa, thường được kết hợp và có hình cuộn và vòng hoa.
Một số đặc điểm khác:
Bên cạnh những đặc điểm lớn nêu trên, kiến trúc Baroque còn được biết đến với những đặc điểm: Cột có kích thước lớn, chồng cao 2 tầng, cửa sổ lớn hình chữ nhật, cửa sổ nhỏ hơn hình vòm hoặc nửa vòm; các yếu tố kiến trúc không hoàn chỉnh, thống nhất và theo cảm hứng của nghệ sĩ; tranh trần lớn; thiết kế với các phần nhô cao hướng về tâm ở mặt ngoài…
5. Một số công trình kiến trúc Baroque tiêu biểu trên Thế Giới
5.1 Cung điện Versailles ở Pháp
Cung điện Versailles ở Pháp là một trong những biểu tượng kiến trúc Baroque nổi tiếng nhất trên thế giới. Cung điện này được xây dựng dưới thời vua Louis XIV và được coi là một trong những kỳ quan kiến trúc của thế giới.
Cung điện Versailles là công trình ghi dấu những tinh hoa của nghệ thuật Pháp thế kỷ 17 và 18, kiến trúc của nó tuân theo những quy tắc chuẩn mực của chủ nghĩa cổ điển như: Tính đối xứng của công trình, các hành lang nhiều cột, các công trình nghệ thuật lấy cảm hứng từ truyền thuyết và nghệ thuật cổ đại.
5.2 Nhà thờ Santa Susanna ở Rome, Ý
Nhà thờ Santa Susanna là một ví dụ điển hình của kiến trúc Baroque. Được thiết kế bởi kiến trúc sư người Ý Carlo Maderno vào năm 1603. Nó được xây dựng trên một địa điểm có ý nghĩa lịch sử, là nơi thờ tín ngưỡng thần thoại Hy Lạp và La Mã. Nhà thờ này có kiến trúc ấn tượng, với những chi tiết tinh xảo của nghệ thuật và kiến trúc Công giáo. Nhà thờ Santa Susanna còn nổi tiếng với các buổi nhạc cổ điển và những buổi biểu diễn nghệ thuật khác được tổ chức thường xuyên.
5.3 Cung điện Hoàng Gia Caserta gần Naples, Ý
Cung điện Hoàng gia Caserta, hay còn được gọi là Reggia di Caserta trong tiếng Ý, là một trong những cung điện lớn nhất và đẹp nhất ở Châu Âu. Nó nằm ở gần thành phố Caserta, cách Naples khoảng 40 km về phía bắc. Cung điện này được xây dựng vào cuối thế kỷ 18 dưới triều đại của vua Charles VII của Naples (cũng là Charles III của Tây Ban Nha), theo một thiết kế của kiến trúc sư nổi tiếng Luigi Vanvitelli.
Cung điện Hoàng gia Caserta rộng lớn, với hơn 1,2 km dài và có hơn 1.700 phòng, phục vụ như nơi cư trú và làm việc cho các vị vua và quý tộc. Kiến trúc của nó được mô tả là kết hợp giữa phong cách Baroque và Rococo, với các phòng được trang trí với những tác phẩm nghệ thuật và đồ đạc sang trọng.
Kiến trúc Baroque được coi là một trong những phong cách kiến trúc quan trọng nhất của thế kỷ 17 và 18, Baroque đã góp phần định hình diện mạo của nhiều thành phố Châu Âu và các khu vực khác trên Thế Giới. Mặc dù ngày nay, phong cách kiến trúc này không còn quá nổi trội thế nhưng nó vẫn là một sự lựa chọn tuyệt vời cho những ai yêu thích lối kiến trúc sang trọng, cổ điển đầy hoài niệm.
Hoàng Quyên